منطقه فارس یکی از مناطق مهم بافت قالی و گلیم در ایران است. یکی از عوامل مهم در تنوع و فراوانی گلیم در این منطقه، حضور مردم ترک و فارس در کنار هم است. ایل قشقایی بیشترین تولیدات منطقه فارس را به خود اختصاص داده و تنوع زیاد رنگها و نقشمایهها از خصوصیات قالیهای این ایل است. این مقاله بر روی نقش «مهرانه»یا صلیب شکسته در این بافتهها تمرکز دارد. هدف این مقاله بررسی زبان نمادین این نقشمایه در گذر زمان و ظهور آن در قالیهای ایل قشقایی است. نظر به کثرت نقشمایهها، این نوشتار علاوه بر معانی نقش مهرانه در طول زمان و فرهنگها و مذاهب مختلف، به زبان این نقش و دلالتهای تلویحی آن در بافتههای ایل قشقایی پرداخته است. معدودی ابزار نشانهشناسی در انجام این امر مورد استفاده قرار گرفته است. این تحقیق بر اساس هدف از نوع بنیادی بوده و با جستجو در کشف حقایق و واقعیتها و شناخت این نقوش به تبیین ویژگیها و صفات آنها میپردازد، اما بر اساس ماهیت و روش از نوع تاریخی و توصیفی است یعنی با استفاده از اسناد و مدارک معتبر میتوان ویژگیهای عمومی و مشترک این نقوش را تبیین کرده و به توصیف منظم آنها پرداخت، صفات آن را مطالعه و عندالزوم ارتباط بین متغیرها را بررسی کرد و از طریق تحلیل محتوی به هدف که همانا شناخت صفات و ویژگیهای نقش «مهرانه» و کاربرد آن در قالیهای ایل قشقایی است، دست یافت. منابع تصویری، مکتوب و شفاهی بودهاند.
تجلی نماد گردونه خورشید «مهرانه» در قالیهای ایل قشقایی
11
آذر